Mae'r garreg filltir hon yn gam mawr ymlaen i Gledrau Croesi Caerdydd, sydd â’r nod o ddarparu system dramiau fodern sy'n cysylltu Plasdŵr yng ngogledd-orllewin y ddinas â’r orsaf drenau Parcffordd newydd arfaethedig yn y dwyrain.

Wedi'i gefnogi gan £100 miliwn o gyllid ar y cyd gan Lywodraeth Cymru a Chronfa Ffyniant Bro Llywodraeth y DU, bydd cam cyntaf y prosiect yn dechrau gyda chyswllt tram newydd rhwng Caerdydd Canolog a Bae Caerdydd. Pan fydd wedi'i gwblhau, bydd y tram hwn yn helpu i gludo ymwelwyr i arena dan do 15,000 sedd arfaethedig Caerdydd ac oddi yno, yn ogystal â chludo gweithwyr, trigolion lleol ac ymwelwyr rhwng y Bae a chanol y ddinas.

Dywedodd y Cynghorydd Dan De’Ath, yr Aelod Cabinet dros Gynllunio Strategol, Trafnidiaeth a Newid Hinsawdd: “Mae Cledrau Croesi Caerdydd yn gynllun beiddgar ac uchelgeisiol i ddarparu system dramiau newydd i’r ddinas – un a fydd yn y pen draw yn ymestyn o ogledd-orllewin y ddinas i’r dwyrain, gan gysylltu â’r orsaf Parcffordd arfaethedig. Gyda buddsoddiad pellach, ein nod yw creu gwasanaeth tramiau traws-ddinas dibynadwy a fforddiadwy a fydd yn cysylltu rhai o gymunedau Caerdydd â'r rhwydwaith rheilffyrdd am y tro cyntaf.

“Mae hwn yn fuddsoddiad hirdymor yn seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus Caerdydd – sydd wedi'i gynllunio nid yn unig i symud pobl, ond i drawsnewid sut maen nhw'n symud. Er bod cost y rhan hon yn adlewyrchu graddfa'r gwaith, bydd rhywfaint o'r cyllid yn mynd tuag at wella mannau cyhoeddus ac integreiddio llwybrau cerdded a beicio. Pwrpas hyn yw adeiladu system drafnidiaeth wyrddach, fwy cynaliadwy – yn debyg i’r rhai sydd eisoes yn gweithredu mewn dinasoedd fel Manceinion, Nottingham a Chaeredin.”

Yn dilyn yr ymgynghoriad â’r cyhoedd a rhanddeiliaid yr hydref diwethaf, mae'r Cyngor wedi ystyried yr adborth a gafwyd yn ofalus ac wedi gwneud nifer o newidiadau i ddyluniad y cynllun. Mae’r diweddariadau allweddol fel a ganlyn:

·       Bydd rhan ogleddol Stryd Bute, sy'n teithio tuag at Fae Caerdydd, yn parhau i fod ar agor i draffig er mwyn sicrhau mynediad gwell i'r ffordd rhwng Butetown a Bae Caerdydd

·       Ymrwymiad i grwpiau mynediad a chynhwysiant er mwyn parhau i ymgysylltu trwy'r broses ddylunio fanwl

·       Mwy o blannu a seilwaith gwyrdd ar Sgwâr Callaghan

·       Llwybrau bysiau gwell ar Heol y Tollty a bae aros newydd i fysiau ar Stryd y Parc.

Dywedodd Dan Tipper, Prif Swyddog Seilwaith Trafnidiaeth Cymru: “Rydym yn parhau i weithio mewn partneriaeth â Chyngor Caerdydd ar gynlluniau cyffrous i ddarparu tramffordd newydd sbon rhwng gorsaf Caerdydd Canolog a gorsaf Bae Caerdydd. Mae'r cynlluniau hyn yn cyd-fynd â’r gwaith o gyflawni trawsnewidiad lein Bae Caerdydd, a fydd yn caniatáu gwasanaethau cyflymach ac amlach gan ddefnyddio trenau tram newydd sbon.

“Ein huchelgais yw y bydd y dramffordd newydd yn cyfrannu at rwydwaith trafnidiaeth mwy cynaliadwy i Gaerdydd, a fydd yn annog mwy o bobl i adael eu ceir gartref a dewis ffyrdd mwy cynaliadwy o deithio yn eu lle.

“Rydym yn ddiolchgar am y cyfraniadau a gawsom gan ein cymunedau yn yr ymgynghoriad cyhoeddus a gynhaliwyd yn ôl yn yr hydref. Bydd yr adborth hwn yn hanfodol i'n helpu i lunio'r prosiect hwn fel y gallwn ddarparu tramffordd gyhoeddus y mae pobl yn falch ohoni.”

Dywedodd yr Ysgrifennydd Trafnidiaeth Heidi Alexander: "Mae'r prosiect hwn yn nodi cynnydd gwirioneddol o ran darparu trafnidiaeth wyrddach, well i Gaerdydd. Bydd y Cledrau Croesi’n ei gwneud hi'n haws i bobl symud o gwmpas y ddinas ac yn agor cyfleoedd newydd ar gyfer swyddi, busnes a thwf.

"Rydyn ni o ddifrif ynglŷn â gwella trafnidiaeth ym mhob rhan o'r DU fel rhan o'n Cynllun Newid a dyna pam rydyn ni'n buddsoddi o leiaf £445 miliwn mewn prosiectau rheilffyrdd yng ngogledd a de Cymru yn unig. Gyda cham un i gael ei gwblhau yn 2028, mae Caerdydd ar y trywydd iawn at ddyfodol cryfach, mwy cysylltiedig."

Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Drafnidiaeth a Gogledd Cymru, Ken Skates, “Mae Cledrau Croesi Caerdydd yn brosiect uchelgeisiol ac arloesol sy’n cysylltu canol y ddinas â’r Bae. Rwy’n falch bod Cyngor Caerdydd nawr yn bwrw ymlaen â’r gorchmynion cyfreithiol i wireddu’r cynllun."

Fel rhan o'r broses gyflawni, mae Cyngor Caerdydd yn ceisio gorchymyn o dan Ddeddf Trafnidiaeth a Gweithfeydd 1992 i awdurdodi adeiladu a gweithredu cam cyntaf Cledrau Croesi Caerdydd – gan gysylltu Caerdydd Canolog â Bae Caerdydd.

Pwrpas y Gorchymyn arfaethedig yw rhoi i Gyngor Caerdydd y pwerau cyfreithiol sydd eu hangen ar gyfer y seilwaith angenrheidiol. Rhaid i benderfyniad i gymeradwyo gwneud cais am orchymyn gael ei gefnogi gan Gyngor Caerdydd yn gyntaf – cyn ei gyflwyno i Weinidogion Cymru drwy asiantaeth Penderfyniadau Cynllunio ac Amgylchedd Cymru.

Bydd cyflwyniad yn cael ei roi yng nghyfarfod y Pwyllgor Craffu Amgylcheddol ar 12 Mehefin, cyn cael ei gyflwyno i'r Cabinet ddydd Iau, 19 Mehefin. Bydd y Cabinet wedyn yn gwneud argymhelliad i'r Cyngor Llawn yn ei gyfarfod ddydd Iau, 26 Mehefin. Os caiff ei gymeradwyo gan y Cyngor, bydd cais am y gorchymyn yn cael ei drefnu i'w gyflwyno ym mis Gorffennaf 2025. Ar ôl gwneud cais, bydd dogfennau'r cais ar gael i'w harchwilio o dan Reoliadau manwl sy'n llywodraethu hyrwyddo gorchmynion o dan Ddeddf Trafnidiaeth a Gweithfeydd 1992. Bydd manylion yn cael eu cyhoeddi ynglŷn â chyfnod gwrthwynebu o 42 diwrnod lle bydd modd gwneud sylwadau mewn perthynas â'r cais.            

Mae'n debygol y bydd y broses ymgeisio yn cymryd tua 12 mis ac os bydd Gweinidogion Cymru yn gwneud y Gorchymyn, dylai gwasanaethau tram fod yn weithredol erbyn 2028. Nodir isod rai o gerrig milltir penodol y prosiect:

·       Haf 2025: dechrau’r gwaith o ymchwilio i'r safle a pharatoi’r tir

·       Diwedd 2025: cwblhau'r dyluniad manwl

·       Gwanwyn 2026: dechrau gwaith galluogi priffyrdd a gwaith tir cyhoeddus

·       Diwedd 2026: dechrau adeiladu trac y tram a'r platfformau cysylltiedig yng Nghaerdydd Canolog

·       2028: Cwblhau'r holl waith seilwaith

·       Haf 2028: system yn weithredol

Mae'r prosiect i ddod â Chledrau Croesi i Fae Caerdydd yn cael ei gynllunio i gael ei gyflawni mewn dau gam.

Cam 1a: Caerdydd Canolog i Orsaf Bae Caerdydd
Wedi'i ariannu'n llawn, y cam hwn yw testun y cais arfaethedig am orchymyn o dan Ddeddf Trafnidiaeth a Gweithfeydd 1992. Mae'n cynnwys ailddatblygu'r rhwydwaith priffyrdd o amgylch Sgwâr Callaghan er mwyn cysylltu'r tram-drenau â rheilffordd bresennol Bae Caerdydd. Mae hefyd yn cynnwys platfform tram-drenau newydd yng Nghaerdydd Canolog.
Bydd y cynllun yn gwella cysylltedd i gerddwyr a beicwyr gyda beicffordd ar wahân newydd yn cysylltu Caerdydd Canolog â Sgwâr Callaghan, a newidiadau i fynediad traffig ar hyd Rhodfa Bute a rhan isaf Heol Eglwys Fair.

Cam 1b: Gorsaf Bae Caerdydd i Stryd Pen y Lanfa
Heb ei ariannu eto, mae’r cam hwn, a fyddai'n destun cais yn y dyfodol am bwerau i'w adeiladu, yn cynnig estyn y llinell dramiau trwy ardal y Rhodres a Stryd Pen y Lanfa, yn ogystal ag adeiladu croesfannau newydd i gerddwyr a beicffordd ar wahân a fyddai’n cysylltu Roald Dahl Plass â'r arena dan do newydd.