Yn eich diweddariad dydd Gwener yr wythnos hon:
- Cyllid wedi'i sicrhau ar gyfer prosiect diogelu ac adfer coetir yng ngogledd Caerdydd
- Gwaith i ddiogelu ac adnewyddu adeiladau hanesyddol ar Ynys Echni yn dechrau
- Disgyblion o Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sant Paul yn torri record y byd am lanhau afon
Cyllid wedi'i sicrhau ar gyfer prosiect diogelu ac adfer coetir yng ngogledd Caerdydd
Mae prosiect cadwraeth newydd sydd â'r nod o ddiogelu ac adfer coetir yng Ngogledd Caerdydd a ddifrodwyd gan lwybrau anawdurdodedig wedi sicrhau £346,000 o gyllid.
Dan arweiniad Cyngor Caerdydd ac wedi'i ariannu gan Lywodraeth Cymru, mae'r prosiect ‘Llwybrau i Wytnwch' yn cwmpasu Ardal Cadwraeth Arbennig Coed Ffawydd Caerdydd gan gynnwys Coedwig y Garth, Fforest Ganol a Fforest Fawr, yn ogystal â choetiroedd cyfagos a Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig Cwm Nofydd a'r Wenallt.
Bydd Cyngor Caerdydd yn cydweithio â phartneriaid gan gynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru, Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru, Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf a Grŵp Breedon, yn ogystal â grwpiau cymunedol lleol, i wella mynediad i gerddwyr, beicwyr a marchogion drwy greu rhwydwaith craidd o lwybrau a lleihau nifer y llwybrau yn gyffredinol.
Bydd cynefinoedd coetir pwysig hefyd yn cael eu gwella a'u hadfer trwy adfywio ardaloedd a oedd gynt yn llwybrau yn naturiol, cael gwared ar rywogaethau ymledol a phlannu planhigion brodorol. Bydd gwaith ymgysylltu â'r gymuned leol hefyd yn digwydd i atal creu llwybrau anawdurdodedig eraill.
Gwaith i ddiogelu ac adnewyddu adeiladau hanesyddol ar Ynys Echni yn dechrau
Mae gwaith i amddiffyn ac adnewyddu gorsaf y corn niwl hanesyddol Ynys Echni a'r ysbyty colera Fictoraidd ar y gweill.
Wedi'i ariannu gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol ochr yn ochr â buddsoddiad gan berchnogion yr ynys, Cyngor Caerdydd, gyda chymorth mewn nwyddau gan sefydliadau partner gan gynnwys Cymdeithas Ynys Echni ac RSPB Cymru, mae'r gwaith wedi gofyn i'r holl ddeunyddiau a'r peiriannau gael eu cludo allan i'r ynys anghysbell, sy'n eistedd ym Môr Hafren tua phum milltir o arfordir Caerdydd.
Dywedodd y Cynghorydd Jennifer Burke, yr Aelod Cabinet dros Ddiwylliant, Parciau a Digwyddiadau: "Mae Ynys Echni yn llawn hanes ac rydym eisiau gwneud yn siŵr bod yr adeiladau treftadaeth pwysig hyn yn cael eu gwarchod a'u cadw ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol i ddysgu oddi wrthynt a'u mwynhau.
"Mae lleoliad ynysig Ynys Echni yn ychwanegu haen o gymhlethdod i'r prosiect, ond mae'r adeiladau hyn yn rhan allweddol o stori'r ynys ac yn ganolog i'n helpu i gyflawni ein nod o ddenu mwy o ymwelwyr i'r lle arbennig hwn."
Mae'r gwaith, sy'n cael ei wneud gan Knox & Wells, yn rhan o brosiect £3 miliwn ehangach Ynys Echni: Cerdded Drwy Amser, sydd eisoes wedi cynnwys:
- mentrau i wella cynefinoedd ar gyfer nythfeydd Gwylanod Cefnddu Lleiaf yr ynys yn cael eu cyflawni.
- cynhyrchu paneli cerameg wedi'u hysgythru ar gyfer llwybr Cerdded Drwy Amser (i'w gosod yr haf hwn).
- amrywiaeth o weithgareddau ar yr ynys, gan gynnwys profiadau cadwraeth gwirfoddolwyr, digwyddiadau Bioblitz, enciliadau lles a gweithdai ysgrifennu creadigol.
- gweithgareddau ymgysylltu ar y tir mawr, gan gynnwys cerflun newydd ar Forglawdd Bae Caerdydd gyda gwefan y celfyddydau cysylltiedig, gweithdai addysgol mewn ysgolion, a sgyrsiau mewn canolfannau cymunedol.
Disgyblion o Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sant Paul yn torri record y byd am lanhau afon
Mae disgyblion o Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sant Paul yn Grangetown wedi creu hanes trwy helpu i dorri Record Byd Guinness am y nifer fwyaf o bobl yn cymryd rhan mewn ymgyrch glanhau afon.
Ar 21 Mawrth 2025, daeth cyfanswm o 1,327 o wirfoddolwyr, gan gynnwys 26 o ddisgyblion o'r ysgol, at ei gilydd ar draws wyth lleoliad swyddogol i lanhau Afon Taf, gan ragori ar y record flaenorol o 329 o bobl a osodwyd ar Afon Ganges yn India.
Trefnwyd y digwyddiad torri'r record mewn cydweithrediad â Chyngor Caerdydd a Taff Tidy, menter amgylcheddol leol. Bu gwirfoddolwyr, gan gynnwys plant ysgol, grwpiau cymunedol, ac aelodau eraill o'r cyhoedd, yn casglu sbwriel ar hyd Afon Taf o'i ffynhonnell ym Mharc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog i Fae Caerdydd. Parhaodd y glanhau am 30 munud, gan ddechrau am 12:00 GMT.
Dywedodd y Cynghorydd Sarah Merry, Dirprwy Arweinydd Cyngor Caerdydd a'r Aelod Cabinet dros Addysg: "Hyfryd oedd clywed bod cynifer o blant a phobl ifanc wedi creu hanes trwy gefnogi'r digwyddiad Taf Tidy. Mae ymdrech disgyblion Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sant Paul nid yn unig yn taflu goleuni ar bwysigrwydd diogelu ein hamgylchedd ond hefyd yn profi beth gellir ei gyflawni pan fyddwn yn dod at ein gilydd i wneud newid cadarnhaol."
"Rydym yn hynod falch o'n disgyblion a'r gymuned am ddod at ein gilydd i gyflawni'r gamp ryfeddol hon," meddai Ruth Wilshire, Pennaeth Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru Sant Paul. "Mae'r digwyddiad hwn nid yn unig yn tynnu sylw at bwysigrwydd cadwraeth amgylcheddol ond hefyd yn dangos pŵer gweithredu ar y cyd."
Cefnogwyd yr ymgais recordio llwyddiannus gan Awdurdod Harbwr Caerdydd a thîm Rheoli Gwastraff y Cyngor, a wnaeth gymryd rhan hefyd gan gyfrannu at y record. Mae wedi tynnu sylw at yr ymdrechion parhaus i gadw Afon Taf yn lân ac wedi ysbrydoli llawer o bobl i gymryd rhan mewn mentrau amgylcheddol yn y dyfodol.