25.07.24
Mae Cyngor Caerdydd wedi clustnodi 71 o dafarndai,
clybiau a lleoliadau cymdeithasol neu ddiwylliannol presennol a blaenorol i'w
cynnwys ar Restr Treftadaeth Leol y ddinas.
Mae'r cam hwn yn ceisio cydnabod a gwarchod yr adeiladau
hyn am eu cyfraniad cadarnhaol i ddiwylliant a natur weledol y ddinas.
Ymhlith y tafarndai a gyflwynwyd i'w cynnwys mae:
Dwedodd Dan De'Ath, Aelod Cabinet y Cyngor sy'n gyfrifol
am Gynllunio Strategol, bod y cynnig i ychwanegu'r adeiladau at y Rhestr
Treftadaeth Leol yn cyd-fynd â chynllun corfforaethol 'Cryfach, Tecach,
Gwyrddach' yr awdurdod lle mae'n ymrwymo i "Defnyddio ein pwerau i warchod
a dathlu adeiladau lleol fel tafarndai, gofodau cymunedol a lleoliadau
cerddoriaeth, yn enwedig y rhai sy'n gyfoethog o ran hanes dosbarth gweithiol y
ddinas;"
Mae'r Cyngor bellach wedi lansio ymgynghoriad cyhoeddus
ar yr ychwanegiadau i’r rhestr leol arfaethedig sy'n ffurfio cam cyntaf
adolygiad llawn o'r Rhestr Treftadaeth Leol. I gymryd rhan yn yr ymgynghoriad -
sy'n cau ar Fedi 18 eleni - ewch i www.cardiffldp.co.uk/local-list a rhoi eich
barn.
Mae gan Gaerdydd Restr Leol sy'n bodoli eisoes o tua 200
o adeiladau ond mae’n hen bryd cael adolygiad cynhwysfawr. Ers i'r rhestr
wreiddiol gael ei mabwysiadu ym 1997, rhestrwyd tua thraean o'r 323 adeilad a
ddynodwyd bryd hynny gan Cadw oherwydd eu pwysigrwydd cenedlaethol, gan roi
gwarchodaeth statudol iddynt.
Fodd bynnag, mae rhai adeiladau wedi'u newid neu eu
dymchwel hyd yn oed. "O
ganlyniad," meddai'r Cynghorydd De'Ath, "mae angen diwygio'r rhestr i
gynnwys ychwanegiadau newydd a rhoi rheolaethau ar waith dros newid neu
ddymchwel lle bo hynny'n bosibl.
"Rydym eisoes wedi cymryd camau i ddiogelu rhai
adeiladau pwysig yn y ddinas, gan gyflwyno cyfarwyddiadau Erthygl 4 ar dafarn y
Rompney Castle a Neuadd Stacey, ar y sail y byddai datblygiad yn arwain at
golli adeiladau hanesyddol.
"Gall Erthygl 4 roi bloc
ar hawliau datblygu a ganiateir, sydd fel rheol yn caniatáu i ddatblygwr
ddymchwel adeilad y mae'n berchen arno - dim ond cytuno ar fodd dymchwel yr
adeilad y gall y cyngor ei wneud.
"Bydd adolygu'r Rhestr Leol ac ychwanegu adeiladau
ato yn ein galluogi i gyflwyno cyfarwyddiadau Erthygl 4 ar yr adeiladau hynny
os bydd angen. Bydd hyn yn helpu i ddod â dymchwel yn ôl o dan reolaeth yr
adran gynllunio ac atal dymchwel heb roi caniatâd cynllunio llawn. Nid yw'n
datrys pob sefyllfa, fel y gwelsom gyda Chilgant Guildford lle cafodd ffryntiad
y stryd ei ddymchwel - er y bydd hwnnw'n cael ei adfer gan y datblygwr – ond
gall weithredu i roi stop ar ddymchwel wrth i ni ymchwilio i ffyrdd y gellir
cadw adeiladau, fel agweddau ar adeiladau sy’n bwysig i'n cymuned.
"Roedd y dicter a'r anghrediniaeth ynghylch yr hyn
ddigwyddodd yn Cilgant Guildford yn real iawn ac i’w deimlo’n amlwg ar draws y
ddinas. I mi a'r pwyllgor cynllunio roedd rhwystredigaeth go iawn ynglŷn â'r
modd y cafodd hyn ei drin gan y datblygwr. Rwy'n benderfynol ac yn obeithiol y
gall adolygu'r rhestr ddechrau gwneud gwahaniaeth ac annog gwell dealltwriaeth
o bwysigrwydd treftadaeth Caerdydd i ddatblygwyr wrth symud ymlaen."
Ni chynigir adeiladau i'w rhestru'n lleol os ydynt eisoes
ar restr statudol Cadw (Gradd II neu uwch) neu os ydynt wedi'u gwarchod yn
rhinwedd y ffaith eu bod o fewn ardal gadwraeth. Felly, mae llawer o dafarndai
yng Nghaerdydd eisoes wedi eu gwarchod rhag newid neu ddymchwel trwy'r
dynodiadau statudol presennol hyn.
Bydd rhestru lleol yn golygu y bydd ceisiadau cynllunio
yn y dyfodol yn cael eu hasesu i sicrhau eu bod yn 'cadw neu'n gwella' 'ansawdd
pensaernïol, arwyddocâd hanesyddol a diwylliannol, cymeriad, uniondeb a/neu
leoliad' pob adeilad.
Yn dilyn yr ymgynghoriad, bydd crynodeb o'r ymatebion yn
cael ei lunio ac adroddir yn ôl arno i Gabinet y Cyngor.